Chủ tịch nước Lương Cường thăm cấp Nhà nước Cộng hòa Arab Ai Cập: Mở ra không gian hợp tác mới giữa Việt Nam và Ai Cập

Nhận lời mời của Tổng thống Cộng hòa Arab Ai Cập Abdel Fattah Al Sisi và Phu nhân, Chủ tịch nước Lương Cường và Phu nhân cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam thăm cấp Nhà nước Cộng hòa Arab Ai Cập từ ngày 3 đến 6/8/2025. 

Đây là chuyến thăm cấp Nhà nước đầu tiên của Chủ tịch nước Việt Nam đến Ai Cập sau 7 năm, kể từ sau chuyến thăm của Chủ tịch nước Trần Đại Quang năm 2018. Chuyến thăm của Chủ tịch nước Lương Cường là sự kiện chính trị đối ngoại quan trọng của hai nước, có ý nghĩa đặc biệt, thể hiện cam kết tạo đột phá, nâng tầm quan hệ, củng cố tin cậy chính trị và làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ hữu nghị truyền thống, qua đó tạo động lực, mở ra giai đoạn hợp tác mới, nhất là về kinh tế và thương mại giữa Việt Nam với Ai Cập cũng như các nước châu Phi.

Nền tảng của mối quan hệ hữu nghị bền chặt

Mối quan hệ Việt Nam - Ai Cập không chỉ tính bằng thời gian hơn 60 năm từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức (ngày 1/9/1963) mà thực tế đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt nền móng từ rất lâu trước đó. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đến Ai Cập 3 lần. Đó là vào tháng 6/1911, khi Người đặt chân lên mảnh đất Ai Cập lần đầu tiên và tận mắt chứng kiến cuộc sống gian khó của người dân thuộc địa ở châu Phi. Sau đó 35 năm, khi trở thành vị Chủ tịch đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Người có dịp trở lại Ai Cập (tháng 6/1946) trên đường đi dự Hội nghị Fontainebleau tại Pháp. Sau khi kết thúc hội nghị, lúc trở về, Người lại chọn ghé qua Ai Cập vào tháng 9/1946.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dành tình yêu đặc biệt đối với Ai Cập và được người dân Ai Cập yêu mến, ngưỡng mộ, gọi bằng hai chữ thân thương "Bác Hồ". Hai nhà lãnh đạo của hai nước, Tổng thống Gamal Abdel Nasser và Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã kết nối với nhau bằng mối quan hệ tình bạn thắm thiết, đặt nền móng cho quan hệ hữu nghị Việt Nam - Ai Cập phát triển tốt đẹp cho đến ngày nay.

Trên chặng đường thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức năm 1963 cho đến nay, quan hệ hữu nghị truyền thống giữa Việt Nam và Ai Cập đã đạt được những thành tựu đáng kể, được mở rộng trên nhiều lĩnh vực và được củng cố trên cơ sở hữu nghị, bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau, hợp tác cùng có lợi, vì lợi ích của nhân dân hai nước.

Mối quan hệ tốt đẹp được đánh dấu bằng các cuộc trao đổi đoàn, các cuộc gặp gỡ, tiếp xúc tại các sự kiện, diễn đàn quốc tế mà cả hai nước cùng tham gia. Các chuyến thăm này đã góp phần thúc đẩy hơn nữa quan hệ song phương trên tất cả các lĩnh vực, bao gồm chính trị, kinh tế, quân sự, nghị viện và văn hóa. Đáng chú ý là: Chủ tịch Quốc hội Nông Đức Mạnh thăm Ai Cập (tháng 7/1999); Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết dự Hội nghị cấp cao lần thứ 15 Phong trào Không liên kết (NAM) tại Sharm El Sheik (Ai Cập) (tháng 7/2009); Chủ tịch nước Trương Tấn Sang gặp Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah Al Sisi nhân dịp dự Lễ kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Phát xít tại Moskva (Nga) (tháng 5/2015); Chủ tịch nước Trần Đại Quang thăm cấp Nhà nước đến Ai Cập (tháng 8/2018); Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang thăm Ai Cập (tháng 7/2023); Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn điện đàm với Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, Di trú và Kiều dân Ai Cập Badr Abdelatty (ngày 17/9/2024); Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp Thủ tướng Ai Cập Mostafa Madbouly nhân dịp tham dự Hội nghị Sáng kiến đầu tư tương lai lần thứ 8 (FII8) tại Saudi Arabia (tháng 10/2024)…

Về phía Ai Cập, có các chuyến thăm Việt Nam của: Bộ trưởng Hợp tác Quốc tế Fayza Aboulnaga thăm, kết hợp họp Ủy ban hỗn hợp lần thứ 3 (tháng 4/2007); Bộ trưởng Kế hoạch Đầu tư Mahmoud Mohieldin (tháng 1/2010); Bộ trưởng Đầu tư và hợp tác quốc tế Ai Cập Sahar Nasr (tháng 8/2017); Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah Al Sisi thăm cấp Nhà nước Việt Nam (tháng 9/2017)…

Hai bên thường xuyên tổ chức các cuộc tham vấn chính trị giữa Bộ Ngoại giao hai nước, qua đó hai bên chia sẻ quan điểm nhất quán về các vấn đề khu vực và quốc tế. Trong cuộc tham vấn chính trị giữa hai Bộ Ngoại giao gần đây nhất là Kỳ họp lần thứ 10 vào tháng 11/2024 tổ chức tại Ai Cập, hai bên tiếp tục khẳng định quan hệ hợp tác truyền thống và nhấn mạnh tiềm năng hợp tác sâu rộng hơn về kinh tế, thương mại, đầu tư, năng lượng xanh, thực phẩm Halal, an ninh lương thực; hướng tới quan hệ kinh tế ở tầm cao mới.

Hai nước cũng thường xuyên phối hợp, ủng hộ lẫn nhau trên các diễn đàn khu vực và quốc tế như Liên hợp quốc, Phong trào Không liên kết (NAM), Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Liên minh châu Phi (AU)... Việt Nam đánh giá cao vai trò quan trọng và ngày càng chủ động, tích cực của Ai Cập trong việc thúc đẩy, giữ gìn ổn định và an ninh trong khu vực. Việt Nam sát cánh cùng Ai Cập và các quốc gia khác, ủng hộ và sẵn sàng tham gia vào các nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế nhằm thúc đẩy đối thoại và cung cấp hỗ trợ nhân đạo cho người dân ở các khu vực bị ảnh hưởng bởi xung đột, góp phần vào hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực và trên thế giới. Hai nước luôn sẵn sàng làm cầu nối cho nhau trong tăng cường hợp tác với ASEAN và các nước Arab, vì lợi ích của nhân dân hai nước, vì hòa bình, hợp tác và phát triển ở hai khu vực.

Hợp tác kinh tế-thương mại còn nhiều dư địa

Trong hợp tác kinh tế-thương mại, Ai Cập là một trong những đối tác thương mại quan trọng và là thị trường tiềm năng của Việt Nam tại châu Phi. Ai Cập là nước Bắc Phi đầu tiên công nhận Việt Nam là nước có nền kinh tế thị trường đầy đủ (tháng 11/2013).

Kim ngạch thương mại song phương đạt 541,36 triệu USD năm 2024, cao nhất trong số các thị trường của Việt Nam tại khu vực Bắc Phi. Các hàng hóa của Việt Nam xuất sang thị trường Ai Cập gồm máy tính, sản phẩm linh kiện điện tử, máy móc thiết bị, hải sản, nông sản, dệt may, giày dép, xơ, sợi dệt...

Về đầu tư, Ai Cập hiện có 22 dự án đăng ký đầu tư tại Việt Nam với tổng số vốn khoảng 2,78 triệu USD. Trong khi đó Việt Nam có 1 doanh nghiệp đang đầu tư tại Ai Cập với tổng số vốn khoảng 30 triệu USD và 1 doanh nghiệp may mặc đang liên doanh với doanh nghiệp Ai Cập.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ký Bản ghi nhớ về hợp tác chung với Ngân hàng Trung ương Ai Cập vào tháng 7/2023. Tính đến cuối năm 2024, các ngân hàng thương mại Việt Nam đã thiết lập 46 quan hệ đại lý với các ngân hàng tại Ai Cập với tổng doanh số thanh toán, chuyển tiền hai chiều đạt khoảng 235 triệu USD, cao nhất khu vực châu Phi.

Đánh giá về triển vọng quan hệ hai nước, Đại sứ Việt Nam tại Ai Cập Nguyễn Huy Dũng cho biết hai bên có nhiều dư địa để hợp tác trên cả bình diện song phương lẫn đa phương. Hai nước có nhiều thế mạnh bổ trợ lẫn nhau để cùng phát triển, đều là những thị trường lớn với hơn 100 triệu dân, có vị trí địa chiến lược quan trọng trên bản đồ thế giới.

Theo Đại sứ Việt Nam tại Ai Cập Nguyễn Huy Dũng, Việt Nam là thành viên của ASEAN, trong khi Ai Cập là một trong những quốc gia chủ chốt của khu vực Trung Đông-Bắc Phi (MENA). Cả hai khu vực đều có tầm quan trọng chiến lược trong các vấn đề kinh tế, chính trị và an ninh toàn cầu; đều là các nền kinh tế đang phát triển, có nhu cầu hợp tác về thương mại, đầu tư, phát triển nông nghiệp, công nghiệp, năng lượng và chuyển đổi số... Vì vậy, Việt Nam có thể tiếp cận thị trường MENA thông qua Ai Cập nhờ vị trí chiến lược của Ai Cập ở ngã ba châu Á - châu Phi - châu Âu, còn Ai Cập có thể coi Việt Nam là cửa ngõ để xuất khẩu hàng hóa vào thị trường ASEAN rộng lớn.

Mới đây, trong cuộc gặp giữa Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Thủ tướng Ai Cập Mostafa Madbouly nhân dịp tham dự Hội nghị Sáng kiến đầu tư tương lai lần thứ 8 (FII8) tại Saudi Arabia vào tháng 10/2024, lãnh đạo hai nước đã nhất trí sẽ khuyến khích các doanh nghiệp hai nước đầu tư vào thị trường của nhau trong các lĩnh vực xe điện, nghiên cứu phần mềm, năng lượng tái tạo, năng lượng Mặt Trời, chuyển đổi xanh, chuyển đổi số...; thúc đẩy hợp tác đào tạo, giao lưu văn hóa, du lịch, nâng cao hiểu biết lẫn nhau.

Ngoài lĩnh vực kinh tế-thương mại, hợp tác văn hóa cũng là một trụ cột rất quan trọng trong quan hệ Việt Nam - Ai Cập. Một số hoạt động chung đã diễn ra trong thời gian qua, bao gồm việc tích cực tham gia các lễ hội, sự kiện văn hóa do hai nước tổ chức; ngày càng có nhiều sinh viên Việt Nam chọn học tiếng Arab tại Ai Cập. Mối quan hệ này góp phần nâng cao nhận thức của thế hệ trẻ về tình hữu nghị giữa hai dân tộc, đồng thời củng cố mối liên kết văn hóa giữa hai nước.

Về giáo dục-đào tạo, hàng năm Ai Cập dành 12 suất học bổng tiếng Arab cho sinh viên Việt Nam.

Hai nước cũng đẩy mạnh hợp tác địa phương trong thời gian qua. Đó là thỏa thỏa thuận hữu nghị và hợp tác giữa tỉnh Ninh Bình của Việt Nam và tỉnh Luxor của Ai Cập vào tháng 8/2018; thỏa thuận hữu nghị và hợp tác giữa Thủ đô Hà Nội của Việt Nam và Thủ đô Cairo của Ai Cập vào tháng 7/2023.

Mở ra giai đoạn phát triển mới

Theo Đại sứ Việt Nam tại Ai Cập Nguyễn Huy Dũng, chuyến thăm cấp Nhà nước tới Ai Cập từ ngày 3 đến 6/8/2025 của Chủ tịch nước Lương Cường và Phu nhân cùng đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam diễn ra vào thời điểm then chốt đối với mỗi nước. Việt Nam đang nỗ lực hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ đối ngoại mà Đại hội Đảng XIII đề ra, triển khai nhiều đột phá về thể chế, cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển đất nước, hướng tới Đại hội XIV của Đảng Cộng sản Việt Nam; chuẩn bị tổng kết Đề án "Phát triển quan hệ giữa Việt Nam và các nước Trung Đông-châu Phi giai đoạn 2016-2025" và Đề án "Phát triển quan hệ Việt Nam và Liên minh châu Phi giai đoạn 2021-2025"... Trong khi đó, Ai Cập đang đẩy mạnh thực hiện thành công Chiến lược Tầm nhìn Ai Cập 2030 để tiếp tục khẳng định và củng cố vị thế ở khu vực cũng như trên thế giới...

Vì vậy, chuyến thăm lần này là sự kiện chính trị đối ngoại quan trọng của hai nước, có ý nghĩa chiến lược, tác động lâu dài đến sự phát triển của quan hệ Việt Nam-Ai Cập trong bối cảnh hai nước đều đang bước vào kỷ nguyên mới, thời đại phát triển mới.

Dự kiến trong thời gian chuyến thăm, Chủ tịch nước Lương Cường sẽ có các cuộc hội đàm cấp cao với Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah Al Sisi; hội kiến Thủ tướng Mostafa Madbouly, Chủ tịch Thượng viện Abdel-Razek và Chủ tịch Hạ viện El-Gebaly; phát biểu chính sách tại Trụ sở Liên đoàn Arab (AL). Nhân dịp này, Chủ tịch nước cũng gặp gỡ cán bộ, nhân viên Đại sứ quán, các cơ quan bên cạnh và bà con người Việt sinh sống, học tập, lao động ở Ai Cập…

Theo Đại sứ Nguyễn Huy Dũng, lãnh đạo hai bên kỳ vọng thông qua chuyến thăm lần này, hai nước sẽ sớm đưa quan hệ song phương lên Đối tác toàn diện nhằm mở ra không gian mới với nhiều tiềm năng và dư địa trong quan hệ hữu nghị hợp tác vì tương lai thịnh vượng chung, đồng thời xây dựng và khai thác tốt hơn các cơ chế hợp tác mới trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế và độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, thể chế chính trị của mỗi nước.