Bộ sưu tập báo Le Paria (Người cùng khổ): Di sản lớn của nhà báo cách mạng số 1

Trong những ngày kỷ niệm 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam, cùng nhìn lại những hình ảnh về Le Paria, do nhà báo Nguyễn Ái Quốc - Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, xuất bản số đầu tiên vào ngày 1/4/1922. Đây là tờ báo từng có vị trí vai trò rất quan trọng trong nền báo chí cách mạng của chúng ta.

Báo Le Paria (Người cùng khổ) do nhà báo Nguyễn Ái Quốc – Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, xuất bản số đầu tiên vào ngày 1/4/1922. Dù chỉ duy trì hoạt động được 4 năm, song tờ báo đã tạo được ảnh hưởng lớn đối với bạn đọc, đối với công luận Pháp và đặc biệt đối với phong trào yêu nước ở các thuộc địa thời đó. Trong những ngày kỷ niệm 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam, hãy cùng nhìn lại những hình ảnh về Le Paria, tờ báo từng có vị trí vai trò rất quan trọng trong nền báo chí cách mạng của chúng ta.

Bộ sưu tập báo Le Paria (Người cùng khổ) tại Bảo tàng Báo chí Việt Nam

Đây là số báo đầu tiên của tờ Le Paria – Người cùng khổ đang nằm trong bộ sưu tập của Bảo tàng Báo chí Việt Nam. Le Paria ra đời vào ngày 1-4-1922, tại Paris, do người thanh niên yêu nước Nguyễn Ái Quốc là người sáng lập, và là linh hồn của tờ báo. Tờ báo có mục đích tôn chỉ là vũ khí để chiến đấu, với sứ mạng giải phóng con người, là diễn đàn để tuyên truyền vận động và kêu gọi nhân dân các nước thuộc địa vùng lên tự đấu tranh giải phóng khỏi ách áp bức nô lệ.

Báo duy trì hoạt động được 4 năm (1922-1926) và xuất bản được 38 số với nội dung chống chủ nghĩa thực dân và kêu gọi đoàn kết các dân tộc bị áp bức. Báo đã tạo được ảnh hưởng lớn đối với bạn đọc, đối với công luận Pháp và đặc biệt đối với phong trào yêu nước ở các thuộc địa.

GS.TS. Tạ Ngọc Tấn, Phó Chủ tịch thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương: Trên tờ Le Paria, Bác thể hiện những tư tưởng quan điểm đầu tiên về chủ nghĩa yêu nước. Và những chủ nghĩa yêu nước đấy đã bắt đầu gắn với tư tưởng cách mạng xã hội chủ nghĩa, cách mạng vô sản. Thời kỳ này Bác đã tham gia Đảng cộng sản Pháp, và bài viết của Bác thể hiện tư tưởng, và con đường đấu tranh cách mạng gần như đã mở ra để chuẩn bị, mở ra con đường thành lập Đảng và dẫn dắt cách mạng Việt Nam đi theo con đường xã hội chủ nghĩa. Hay nói cách khác, đường lối cơ bản của Đảng cộng sản Việt Nam. Đó là phất cao hai ngọn cờ độc lập dân tộc gắn với chủ nghĩa xã hội.

Qua những di sản để lại từ tờ Le Paria, nhà báo Nguyễn Ái Quốc cho thấy khả năng làm báo linh hoạt, "đa nghệ" như cách dùng từ làm báo hiện đại, không chỉ ở việc người vừa làm chủ nhiệm, kiêm chủ bút báo, hay ở những bài viết tố cáo thực dân Pháp ở Đông Dương với giọng văn châm biếm đả kích sắc sảo. Nguyễn Ái Quốc còn cho thấy thế mạnh vẽ tranh biếm họa của Người in trên báo Le Paria, những bức tranh minh họa có sức mạnh như một bài báo chiến đấu cô đọng.

Xem lại những trang báo in đậm dấu ấn của Bác, mỗi nhà báo như được sống lại một thời kỳ lịch sử, hồi tưởng về những chi tiết, những nội dung mà đối với người làm báo là bài học vô cùng quý giá!

GS.TS Đỗ Quang Hưng, Đại học Quốc gia Hà Nội: Văn nghiệp báo chí của Bác hết sức đồ sộ. Cuộc đời của Bác có hàng nghìn bài báo. Bác cũng có tài đặc biệt, minh họa, rồi trình bày, Bác làm hết. Tôi có điều kiện nghiên cứu theo dõi và thấy là như vậy. Cái đó có thông điệp đối với người làm báo hiện đại là gì? Thường người làm báo hiện đại không có gì cồng kềnh quá các phòng ban, ban biên tập hành chính hóa, mà một người phóng viên linh hoạt, có khả năng làm được nhiều thứ, tất nhiên có cái chính có cái phụ. Bài học của Bác là thế!

Nhà báo Hà Minh Huệ, Nguyên Phó Chủ tịch Hội Nhà báo: Vai trò cũng như kỹ thuật làm báo đã đưa Bác Hồ trở thành người làm báo số 1 Việt Nam. Và trong các sách báo chí hiện nay của Việt Nam đều tôn vinh Chủ tịch Hồ Chí Minh là nhà báo số 1 Việt Nam, người sáng lập ra báo chí cách mạng Việt Nam, người rèn luyện đội ngũ báo chí cách mạng Việt Nam. Rất nhớ điều Bác dạy: viết thì viết ngắn thôi, khi viết phải làm sao cho người ta dễ hiểu. Viết cũng phải đưa cho người khác đọc xem đã ổn chưa. Đó cách làm báo giản dị, thiết thực mà cho đến ngày nay chúng ta vẫn cần phải học tập.

Trong những tài liệu, hiện vật liên quan đến Le Paria và lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc thuộc bộ sưu tập của Bảo tàng Báo chí Việt Nam, tiêu biểu là "Lời kêu gọi tham gia Hội hợp tác xuất bản Báo Le Paria ngày 10/2/1922"; bản thảo viết tay sách "Bác Hồ ở Pháp" của nhà báo Hồng Hà. Đặc biệt, có 29 trên 38 số báo Le Paria đã xuất bản. 26 số báo trong đó có tờ số 1 và số cuối cùng, được các cán bộ Bảo tàng sưu tầm từ Pháp.

Ths. Thân Quang Minh, Bảo tàng Báo chí Việt Nam: Chuyên gia lưu trữ phụ trách kho Đông Dương của Trung tâm lưu trữ quốc gia hải ngoại Pháp. Bảo tàng Báo chí Việt Nam đã được tiếp cận kho tư liệu Việt Nam và Đông Dương, dài khoảng 4km, trong đó có bộ tư liệu về Chủ tịch Hồ Chí Minh gồm 8 hộp với hơn 8 nghìn trang tài liệu về hoạt động của Người tại Pháp, Trung Quốc và Đông Dương. Chúng tôi đã tìm thấy tờ Le Paria số 1 đang được lưu giữ nguyên vẹn ở đó. Dưới sự giúp đỡ của cơ quan bạn, một bản số hóa chất lượng cao của tờ Le Paria này đã được vị chuyên gia người Pháp trao tặng Bảo tàng Báo chí Việt Nam.

Dù ra đời cách đây hơn 100 năm, song Le Paria, tờ báo của những người cùng khổ mà Bác sáng lập vẫn còn để lại nhiều giá trị đáng suy ngẫm, và một lần nữa cho thấy tư duy, phong cách, giá trị nhân văn, đạo đức báo chí Hồ Chí Minh là kho tàng quý báu Người để lại cho các thế hệ người làm báo hôm nay và mai sau../.